Beverbos in Wemmel in beheer door Natuurpunt


Vzw Natuurpunt heeft een huurovereenkomst gesloten met de gemeente Wemmel voor het beheer van het Beverbos. Het betreft een moerasgebied van ruim 15 hectare, gelegen aan de linkeroever van de Maalbeek. Het gebied werd in 1993 door de gemeente verworven en na enkele jaren beheer zocht de gemeente naar een oplossing die het beheer nog kon verbeteren. In maart 2003 is Natuurpunt gestart met het maaien van riet en het kappen van wilgenstruiken. Sedert 2011 beheert Natuurpunt ook vijf hectare van de provincie Vlaams-Brabant op de linkeroever van de Maalbeek (gemeente Grimbergen). Eind 2015 werd een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de gemeente Grimbergen om het beheer van de percelen in eigendom van de gemeente en die beheerd door Natuurpunt op elkaar af te stemmen.

De naam Beverbos verwijst naar het gehucht Bever, dat deel uitmaakt van Grimbergen. Rondom het kasteel van Bever bevond zich vroeger een bosgebied - nu een park - waarvan de naam overging op de hele vallei tussen Wemmel en het kasteel. Over de herkomst van de naam Bever zijn er twee theorieën: ofwel zaten hier in de middeleeuwen bevers, ofwel is de naam afkomstig van “bebronna”, opborrelend water, bron. Een andere oude benaming van het gebied is de Rotterik (onvruchtbaar moerassig land). In Wemmel ligt het Beverbos naast de Ezel, ook al een veel voorkomende naam in de omgeving (Euzel, Heizel) die droge weide betekent.

Vele beekvalleien in het Brabantse heuvelland, zoals het Beverbos, ontlenen immers hun waarde aan een eeuwenlang samenspel tussen mens en natuur. Omdat het Beverbos ongeschikt is voor akkerbouw - de drassige leemgronden worden nat gehouden door bronnetjes met helder, kalkrijk water en af en toe door overstromingen van de beek - werd het vroeger steeds gebruikt als hooiland, hier en daar ook als begraasde weide of als hakhoutbos. Kleine perceeltjes hooiland, ontstaan als gevolg van verkaveling na erfenissen, werden niet bemest, waardoor er een prachtige plantengroei te vinden was : sleutelbloem, gevlekte orchis, lisdodde, gele lis, koekoeksbloem, zorgden in de lente en zomer voor een kleurenpracht. Op enkele percelen was ook wollegras te vinden, een plantje dat je nu enkel nog vindt in de Ardennen en de Kempen. Deze moerassige weiden en de elzenbroeken trokken ook heel wat insecten en vogels aan.

Sedert de tweede wereldoorlog heeft het Beverbos veel van zijn charme verloren. De beek, waar vroeger stekelbaarsjes in te vinden waren, werd een stinkende riool. Op de hooilanden werden populieren aangeplant, die er samen met sluikstorten voor zorgden dat brandnetels en distels alles overwoekerden. Een aardgasbuis werd naast de beek gelegd, er kwam een groot stort, stukken moeras werden genivelleerd en drooggelegd of bebouwd met een sportcomplex.

Toch ging niet alles verloren : nabij Villa Beverbos is er een bijzonder mooie rietkraag, waarin sprinkhaanrietzanger en bosrietzanger - voor de streek bepaald zeldzame vogels - hun gading vinden. Na het rooien van populieren schoot het elzenbroek verder op. Er groeit een interessante plantengroei met dotterbloem, bitterzoet en gele lis. Het biedt ook voedsel in overvloed aan trekvogels (sijsjes, kneus,...). De populierenbossen en weilanden zijn een ideale plaats voor spechten, zangvogels en roofvogels, zoals de zeldzame boomvalk. In de moerassige stukken leven bruine kikkers, salamanders en een massa slakken, kevers en spinnen. Het water van de bronnetjes wordt bewoond door zoetwaterkreeftjes, platwormen en waterwantsen. Op de natste plaatsen komen nog interessante planten voor : waterweegbree, egelskop, koekoeksbloem, dotterbloem, blaartrekkende boterbloem...

Het westelijke deel van Beverbos is toegankelijk via het wegje dat naast de Maalbeek loopt en dat erg in trek is bij eigenaars van honden en ruiters. Hier ligt een rietland, een nat hooiland en wat verder van de weg een overstroomd elzenbos. Voorbij de jagersweg ligt een voormalige stortplaats, die begroeid is met populieren. Het oostelijke deel is daarentegen niet toegankelijk. Er zullen jaarlijks wel een paar geleide wandelingen doorgaan. Het bestaat uit een nat weiland, populierenbossen en een heel moeilijk toegankelijk moerasgebied.

Het beheer heeft reeds resultaten opgeleverd: in 2015 werd voor het eerst Bosorchis gevonden in de beheerde percelen. Daarnaast zijn de weilanden geëvolueerd tot mooie moerasgraslanden met moeraszegge, moerasspirea en koekoeksbloem.

Beverbos maakt deel uit van het groene lint tussen Relegem en Grimbergen en is voorbestemd om deel uit te maken van de Groene corricor, een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant dat de natuurgebieden in noord-west Brabant meer kansen wil geven. Om de vele wandelaars en natuurliefhebbers verder te laten genieten van dit prachtige gebied, is beheer nodig. Stukken die overwoekerd dreigen te worden door brandnetel of wilgenopschot, worden gekapt en gemaaid. Voorts zijn er plannen om delen van de populierenbossen om te zetten in moeras en om een bijkomend pad aan te leggen zodat een lusvormige wandelpad door het gebied loopt.