Beverbos in
Wemmel in beheer door Natuurpunt
Vzw Natuurpunt
heeft een huurovereenkomst gesloten met de gemeente Wemmel
voor het beheer van het Beverbos. Het betreft een
moerasgebied van ruim 15 hectare, gelegen aan de
linkeroever van de Maalbeek. Het gebied werd in 1993 door
de gemeente verworven en na enkele jaren beheer zocht de
gemeente naar een oplossing die het beheer nog kon
verbeteren. In maart 2003 is Natuurpunt gestart met het
maaien van riet en het kappen van wilgenstruiken. Sedert
2011 beheert Natuurpunt ook vijf hectare van de provincie
Vlaams-Brabant op de linkeroever van de Maalbeek (gemeente
Grimbergen). Eind 2015 werd een samenwerkingsovereenkomst
gesloten met de gemeente Grimbergen om het beheer van de
percelen in eigendom van de gemeente en die beheerd door
Natuurpunt op elkaar af te stemmen.
De naam Beverbos verwijst naar het gehucht Bever, dat deel
uitmaakt van Grimbergen. Rondom het kasteel van Bever
bevond zich vroeger een bosgebied - nu een park - waarvan
de naam overging op de hele vallei tussen Wemmel en het
kasteel. Over de herkomst van de naam Bever zijn er twee
theorieën: ofwel zaten hier in de middeleeuwen bevers,
ofwel is de naam afkomstig van “bebronna”,
opborrelend water, bron. Een andere oude benaming van het
gebied is de Rotterik (onvruchtbaar moerassig land). In
Wemmel ligt het Beverbos naast de Ezel, ook al een veel
voorkomende naam in de omgeving (Euzel, Heizel) die droge
weide betekent.
Vele beekvalleien in het Brabantse heuvelland, zoals het
Beverbos, ontlenen immers hun waarde aan een eeuwenlang
samenspel tussen mens en natuur. Omdat het Beverbos
ongeschikt is voor akkerbouw - de drassige leemgronden
worden nat gehouden door bronnetjes met helder, kalkrijk
water en af en toe door overstromingen van de beek - werd
het vroeger steeds gebruikt als hooiland, hier en daar ook
als begraasde weide of als hakhoutbos. Kleine perceeltjes
hooiland, ontstaan als gevolg van verkaveling na
erfenissen, werden niet bemest, waardoor er een prachtige
plantengroei te vinden was : sleutelbloem, gevlekte orchis,
lisdodde, gele lis, koekoeksbloem, zorgden in de lente en
zomer voor een kleurenpracht. Op enkele percelen was ook
wollegras te vinden, een plantje dat je nu enkel nog vindt
in de Ardennen en de Kempen. Deze moerassige weiden en de
elzenbroeken trokken ook heel wat insecten en vogels aan.
Sedert de tweede wereldoorlog heeft het Beverbos veel van
zijn charme verloren. De beek, waar vroeger stekelbaarsjes
in te vinden waren, werd een stinkende riool. Op de
hooilanden werden populieren aangeplant, die er samen met
sluikstorten voor zorgden dat brandnetels en distels alles
overwoekerden. Een aardgasbuis werd naast de beek gelegd,
er kwam een groot stort, stukken moeras werden genivelleerd
en drooggelegd of bebouwd met een sportcomplex.
Toch ging niet alles verloren : nabij Villa Beverbos is er
een bijzonder mooie rietkraag, waarin sprinkhaanrietzanger
en bosrietzanger - voor de streek bepaald zeldzame vogels -
hun gading vinden. Na het rooien van populieren schoot het
elzenbroek verder op. Er groeit een interessante
plantengroei met dotterbloem, bitterzoet en gele lis. Het
biedt ook voedsel in overvloed aan trekvogels (sijsjes,
kneus,...). De populierenbossen en weilanden zijn een
ideale plaats voor spechten, zangvogels en roofvogels,
zoals de zeldzame boomvalk. In de moerassige stukken leven
bruine kikkers, salamanders en een massa slakken, kevers en
spinnen. Het water van de bronnetjes wordt bewoond door
zoetwaterkreeftjes, platwormen en waterwantsen. Op de
natste plaatsen komen nog interessante planten voor :
waterweegbree, egelskop, koekoeksbloem, dotterbloem,
blaartrekkende boterbloem...
Het westelijke deel van Beverbos is toegankelijk via het
wegje dat naast de Maalbeek loopt en dat erg in trek is bij
eigenaars van honden en ruiters. Hier ligt een rietland,
een nat hooiland en wat verder van de weg een overstroomd
elzenbos. Voorbij de jagersweg ligt een voormalige
stortplaats, die begroeid is met populieren. Het oostelijke
deel is daarentegen niet toegankelijk. Er zullen jaarlijks
wel een paar geleide wandelingen doorgaan. Het bestaat uit
een nat weiland, populierenbossen en een heel moeilijk
toegankelijk moerasgebied.
Het beheer heeft reeds resultaten opgeleverd: in 2015 werd
voor het eerst Bosorchis gevonden in de beheerde percelen.
Daarnaast zijn de weilanden geëvolueerd tot mooie
moerasgraslanden met moeraszegge, moerasspirea en
koekoeksbloem.
Beverbos maakt deel uit van het groene lint tussen Relegem
en Grimbergen en is voorbestemd om deel uit te maken van de
Groene corricor, een initiatief van de provincie
Vlaams-Brabant dat de natuurgebieden in noord-west Brabant
meer kansen wil geven. Om de vele wandelaars en
natuurliefhebbers verder te laten genieten van dit
prachtige gebied, is beheer nodig. Stukken die overwoekerd
dreigen te worden door brandnetel of wilgenopschot, worden
gekapt en gemaaid. Voorts zijn er plannen om delen van de
populierenbossen om te zetten in moeras en om een bijkomend
pad aan te leggen zodat een lusvormige wandelpad door het
gebied loopt.